خامفروشی استرانسیوم در سایه نبود واحدهای فرآوری
روزنامه گسترش صمت , 27 فروردين 1394 ساعت 11:39
استرانسیوم به عنوان یک عنصر ترکیبی در کنار موادی همچون سلستین و استرانسیانیت یافت میشود و کاربرد فراوانی در صنایع مختلف از ساخت شیشه تا صنایع متالورژی دارد. اما باید توجه داشت که این کانی تنها در صورتی که عملیات فرآوری روی آن انجام شود امکان استفاده از آن در صنایع وجود دارد. ذخیره موجود این ماده معدنی در دنیا بیش از ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تن برآورده شده و ۲ میلیون تن از این کانی در ایران وجود دارد اما تاکنون نسبت به تولید و فرآوری این عنصر اقدامی نشده و به صورت خام به دیگر کشورها صادر میشود. این درحالیاست که با فرآوری و تولید کربنات استرانسیوم میزان ارزش افزوده حاصل از این کانی چندین برابر خواهد شد.
به گزارش ماين نيوز، علی کریمی، رییس کمیسیون طلا و فلزات گرانبهای سازمان زمینشناسی درباره ماده معدنی استرانسیوم و ویژگیهای آن اظهار کرد: استرانسیوم یک عنصر نیمه قلیایی خاکی است که به طور آزاد در طبیعت یافت نشده و از ویژگیهای اصلی این محصول میتوان به میل شدید ترکیب با اکسیژن یعنی همان خاصیت لیتوفلی اشاره کرد.
وی افزود: این ماده معدنی که جزو عناصر جدول مندلیف به شمار میآید در کانیهای استرانسیوم دار بسیاری با ترکیبات مختلف شناسایی شده که از جمله مهمترین آنها میتوان به اکسید، فلورید، کربنات، سولفات، فسفات، واناداد و سیلیکات اشاره کرد و میتوان گفت که تنها سلستیت (سولفات استرانسیوم) و استرانسیانیت (کربنات استرانسیوم) از جمله ترکیباتی هستند که به دلیل کاربردهای فراوان در صنایع مختلف از ارزش اقتصادی برخوردارند.
وی افزود: عمده این مواد در محیطهای رسوبی و تبخیری تشکیل شده و بخش کمی از آنها در محیطهای گرمابی بهوجود میآید. البته هر کانی در سیستم خاصی متبلور میشود و یکی از راههای شناسایی مواد نیز سیستم تبلور آنهاست که برای استرانسیوم، سیستم اورتورمبیک است. از دیگر ویژگیهای این کانی جلای شیشهای و رنگ خاکستری مایل به سبز و مایل به زرد است.
کاربردهای گسترده کربنات و نیترات استرانسیوم
وی با بیان اینکه استرانسیوم به صورت سولفات کاربرد چندانی در صنعت ندارد، گفت: استفاده از این کانی به طور کربنات و نیترات است به این ترتیب که از کربنات کلسیم در ساخت لامپ تصویر تلویزیون به دلیل جذب حفرههای اشعه ایکس استفاده میشود. همچنین برای تولید فریتهای سرامیکی همچون آهنربا به کار میرود. از کاربردهای نیترات این محصول نیز میتوان به ساخت گلولههای رسا و موشکهای آتشزنه اشاره کرد.
کریمی افزود: نمک استرانسیوم نیز از دیگر ترکیباتی است که امکان استفاده از آن برای ساخت برخی محصولات همچون شیشههای خاص به دلیل افزایش مقاومت شیمیایی و حرارتی شیشه وجود دارد. همچنین این کانی به عنوان یک عنصر ارزشمند برای تولید شیشههای خنثی و عاری از بور برای ساخت آمپول و شیشههای اپتیکی ویژه مورد استفاده قرار گرفته و میتوان از آن در عملیات کمک ذوب برای لعابهای پوششدهنده استفاده کرد.
رییس کمیسیون طلا و فلزات گرانبهای سازمان زمینشناسی گفت: کاربرد ترکیبات استرانسیوم بسیار گسترده است به گونهای که در بخشهای مختلف صنعتی از ساخت مینا و لعاب تا تولید صابون و گریس استفاده میشود.
وی افزود: معادن استرانسیوم به صورت روباز هستند و بهرهبرداری از آنها بهصورت لایهای و عدسی انجام میشود. اما نکتهای که درباره این کانی وجود دارد تجهیزات و فناوریهای مورد نیاز برای فرآوری و بکارگیری آنها در صنایع مختلف است چرا که فرآوری این محصول میزان ارزشافزوده حاصل از آن را چندین برابر افزایش میدهد.
کریمی تصریح کرد: در ایران به دلیل نبود فناوری و تجهیزات مورد نیاز این ماده معدنی فرآوری شده تنها به صورت خام صادر شده و امکان استفاده از آن در داخل کشور وجود ندارد. ذخایری از این کانی در سمنان، گرمسار، قم، گچساران و قطب زاگرس وجود دارد و بزرگترین ذخیره موجود در ایران در استان سمنان قرار دارد و هماکنون مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
استرانسیوم کانی ترکیبی است
مریم کارگر راضی، عضو هیات علمی دانشکده شیمی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال نیز درباره کانی استرانسیوم و میزان ذخایر موجود از این کانی در کشور گفت: کانی استرانسیوم از نظر زمینشناسی در ذخایر آذرین تشکیل شده و هرگز نمیتوان این کانی را به صورت مستقل و فلزی در طبیعت پیدا کرد بلکه به صورت ترکیبی در ۲ کانی سلستین و استرانسیونات میتوان به آن دست پیدا کرد. لازم به ذکر است که سلستین، سولفات استرانسیوم و استرانسیونات نیز در خود کربنات استرانسیوم را جای دادهاند.
وی افزود: مقدار کانی موجود در استرانسیونات کمتر از سلستین است به همین دلیل از طریق انجام عملیات فرآوری سولفات استرانسیوم موجود در سلستین به کربنات استرانسیوم و در مرحله بعد به هیدروکسید و بعد به اکسید و در انتها طی واکنش احیا، اکسید استرانسیوم در حضور آلومینا به فلز استرانسیوم تبدیل میشود. البته باید توجه داشت که ترکیبات استرانسیوم مانند کربناتها، نمکها و کلریدها کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارند که میتوان به صنعت شیشهسازی اشاره کرد.
او ادامه داد: این عنصر بهدلیل وجود کانیهای خاص، محافظ در برابر اشعه ایکس و جاذب این اشعه است. همچنین در ساخت تلویزیونهای رنگی، مانیتورها و ابزار کنترل و راهنما استفاده شده و جاذب پرتو ایکس است.
جایگزین اکسید سرب
وی گفت: اکسید استرانسیوم جایگزین اکسید سرب که باعث کدر شدن شیشه میشود، است و اکسید استرانسیوم را میتوان جایگزین مناسبی برای این ماده دانست. همچنین در صنعت متالورژی در بخشهای فرآیندی از این کانی استفاده میشود که از نمونههای کاربری آن میتوان به محلول الکترولیز روی برای جذب سرب موجود در این فلز اشاره کرد که استفاده از این عنصر امری ضروری است.
کارگر راضی اظهار کرد: یکی از کانیهایی که استرانسیوم به صورت ترکیبی در آن یافت میشود، سلستین است و ذخایر آن در تودههای آتشفشانی یافت میشود. اما گزارش سازمان زمینشناسی امریکا خبر از وجود این کانی به میزان کم در محیطهای رسوبی داده است.
وی افزود: در پیجوییهای انجام شده زمینشناسی خبر از وجود استرانسیوم در همسایگی عناصر نادر خاکی همچون نئودایمیوم داده شده و دلیل این موضوع را میتوان فرآیندهای زمینشناسی دانست.
عضو هیات علمی دانشکده شیمی به میزان ذخایر برآورد شده استرانسیوم در کشور اشاره کرد و افزود: درحالحاضر ذخیره ۲ میلیون تنی از این کانی در کشور وجود دارد که یکمیلیون تن از این ذخیره در استان سمنان و یکمیلیون دیگر آن در استان کهگیلویه و بویراحمد قرارگرفته و به لحاظ رخدادهای زمینشناسی این موضوع کاملا طبیعی به نظر میرسد.
وی به صادرات این محصول در سالهای گذشته اشاره کرد و افزود: حال با وجود ذخیره موجود استرانسیوم از سالهای ۲۰۰۳، ۲۰۰۴، ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹میلادی به بعد بخشی از مواد استخراج شده از معادن این عنصر به دیگر کشورها به صورت خام صادر شده و تاکنون شاهد تولید فلز استرانسیوم به دلیل نبود فناوری و سرمایهگذاری در ایران نبودهایم. لازم به ذکر است که این عنصر جزو فلزات اصلی به شمار نمیآید.
چین تعیینکننده قیمت جهانی
مریم کارگر میزان ذخیره کلی موجود در دنیا را ۶میلیون و ۸۰۰هزار تن اعلام کرد و افزود: از آنجایی که چین بهعنوان بزرگترین دارنده ذخیره استرانسیوم در دنیا به شمار میآید، قیمت این محصول توسط چینیها تعیین میشود. از دیگر کشورهای دارنده این عنصر میتوان به اسپانیا، مکزیک، ترکیه و آرژانتین اشاره کرد.
وی معتقد است در جهان صنعتی امروز که روشهای مختلفی برای فرآوری مواد با صرفهجویی در انرژی مصرفی وجود دارد، میتوان تولیدی با صرفه اقتصادی و ارزش افزوده به همراه داشت.
در صورتی که سرمایهگذاری در این بخش انجام شود، میتوان گفت که فرآوری با توجیه و صرفه اقتصاد همراه خواهد شد.
او اضافه کرد: اقدامات و آزمایشهای اولیه برای فرآوری این ماده معدنی تا مرحله پایلوت انجام شده و امکان ارائه طرح و روشهای نوین برای آن وجود دارد.
وی به نرخ جهانی این کانی اشاره کرد و افزود: قیمت خالص هر کیلو فلز استرانسیوم بیش از هزار دلار است و در مقابل نرخ هر تن کربنات استرانسیوم ۱۰دلار بوده که در مقایسه با برخی مواد معدنی قابل قبول است.
وی افزود: در حال حاضر میزان ذخایر شناسایی شده در ایران ۲ میلیون تن است و میتوان گفت که سازمان زمینشناسی با انجام فعالیت در این حوزه میتواند به ذخایر بیشتری از این کانی دست پیدا کند.
کد مطلب: 23735
آدرس مطلب: http://www.minews.ir/fa/doc/news/23735/خام-فروشی-استرانسیوم-سایه-نبود-واحدهای-فرآوری