بازار داغ سـنگهای قیمتی تقلبی
گروه معادن
>سنگ و مصالح ساختمانی
- ایران خاستگاه سنگهای زینتی زیبایی است که گاه در تمام جهان بینظیر است؛ فیروزه نیشابور، زمرد کرمان، یاقوت همدان، عقیق خراسان و به طور پراکنده گارنت، آمیتیس، لاجورد و.... که تا چندی پیش میتوانستیم سراغشان را تنها در طلافروشیها و سوار شده بر طلای سفید و زرد و نقره بگیریم.
به گزارش ماین نیوز، اما سهولت دسترسی و تبلیغات در فضای مجازی در سالهای گذشته به سنگهای زینتی جان دوبارهای بخشید، آنقدر کانالهای تلگرامی در معرفی محصولات و گوهرهای تراشخورده از هم سبقت گرفتند و به اصطلاح دست زیاد شد که گروهی را به تقلب کردن و استفاده از سنگهای بدلی وسوسه کرد. واردات و شاید هم قاچاق سنگهای بدل و حتی سنگهای اصل مانند یشم و زمرد و لعل بدخشان به وفور از کشورهای دیگر از جمله افغانستان و دیگر سنگها از چین به این آشفتهبازار دامن زد. وارد شدن سنگهای بدلی در بازار سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی درکشور باعث شد بازار فروش برای سنگهای اصل و با کیفیت دچار چالش شود و تا حدودی بازار را مخدوش کند. از طرف دیگر به دلیل شباهت زیاد سنگهای بدلی به اصل و تشخیص سخت آنها از یکدیگر نیازمند آزمایشگاههایی هستیم که برای تفکیک بدل از اصل به مردم کمک کرده و جلوی زیان مردم و همچنین تولیدکنندگان داخلی که با سنگهای اصلی کار میکنند را بگیرد. البته برخی از موسسهها و همچنین سازمانهای دولتی، مراکز آموزشی و آزمایشگاهی راهاندازی کرده و به علاقهمندان و همچنین فعالان در حوزه سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی برای تراش سنگ و تشخیص سنگ اصل از بدل آموزش میدهند. با این وجود هنوز هم میزان سنگهای بدل در بازار بسیار بیشتر از سنگهای اصل بوده و به دلیل پایین بودن نرخ این سنگها و شباهت بیاندازه به سنگهای اصل، مشتری بیشتری برای آنها وجود دارد. البته باید به مردم این اطمینان را داد که طلافروشان، سنگهای تقلبی را به نام سنگ قیمتی نمیفروشند زیرا اتحادیه طلا و جواهر به طور کامل از مغازههای طلافروشی بازرسی میکنند، از سویی دیگر یک جواهرفروش اعتبار خود را فدای فروش سنگهای تقلبی نمیکند.
رقابت تولیدکنندگان سنگ بدل و اصل
حضور در بازار سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی و افزایش روزبهروز کسانی که به این حرفه روی میآورند موجب شده رقابت تولیدکنندگان تاحدودی با چالش روبهرو شود و در نهایت منجر به کنارهگیری برخی از تولیدکنندگان این محصولات شود. در این راستا یکی از فعالان در صنعت تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی به گفت: مدتی در این بازار حضور داشتم و فعالیت میکردم اما اکنون تنها به معرفی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی و محصولات تراشخورده آن اکتفا کرده و آن را در فضای مجازی به نمایش میگذارم. وی که دانشآموخته رشته مهندسی معدن است در زمینه بازار خرید و فروش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی اظهار کرد: بازار سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی آنچنان که باید برای من سودآور نبود و صرفه اقتصادی نداشت. از طرفی تعداد فعالان و رقیبان ما در این بخش زیاد بود که ادامه کار در این بازار را برای ما سخت کرده بود. وی در زمینه نوع فعالیت برخی از تولیدکنندگان و کسانی که سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی را به بازار مصرفی عرضه میکنند اظهار کرد: فروش سنگهای بدل یکی از مسائل مهمی است که امروزه به میزان قابل توجهی دیده میشود. یکی از راههای معرفی و فروش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، فضای مجازی و کانالهای تلگرامی است. به عنوان نمونه ممکن است یکی از فروشندگان انگشتری با نگین یاقوت را با قیمت۵۰هزارتومان برای فروش به نمایش بگذارد. این در حالی است که بهای نگین یاقوت بسیار بیشتر از این رقم است. در واقع محصول ارائه شده اصل نبوده و سنگی شبیه به یاقوت را به مردم میفروشند. این فعال بخش معدن در ادامه گفت: در حالت طبیعی نیز مشتری محصول از این موضوع بیخبر است و ترجیح میدهد جنس ارزانتر را خریداری کند. در نتیجه این اتفاقات فروشندگان محصولات اصل با چالش روبهرو میشوند. به گفته وی، نمونه دیگر، تغییر دادن شکل سنگ و تبدیل آن به یک محصول ویژه است. به عنوان نمونه عقیق معمولی را با استفاده از لیزر به عقیق شجر تبدیل میکنند و طراحی روی آن انجام میدهند. واردات سنگها یا محصول باکیفیت پایین نیز در کنار این کارها انجام میشود و همچنین از کشور چین سنگهای با کیفت پایین را به جای سنگ با کیفیت بالا به فروش میرسانند.
برای اصل فروشان همیشه بازار وجود دارد
یکی از چالشهایی که همواره خریداران سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با آن روبهرو هستند تشخیص سنگ اصل از بدل است. نداشتن آشنایی کافی عموم جامعه با ویژگیهای یک سنگ معدنی اصل، باعث میشود آنها در هنگام خرید نتوانند سنگ اصل را از بدل تشخیص دهند و در نهایت بهای بالایی را صرف خرید یک محصول بیکیفیت میکنند. به گفته این فعال بخش معدن، تشخیص سنگ اصل از بدل در توان افراد عادی جامعه نیست و باید از سوی متخصصان انجام شود. حتی در برخی موارد ممکن است متخصصان و گوهرشناسان نیز نتوانند به خوبی از عهده این کار برآیند. در این زمینه شاهدیم برخی از موسسههای گوهرشناسی در کشور فعال هستند که با مراجعه به این موسسهها میتوان از بدل و اصل بودن سنگ خود اطمینان حاصل کرد. یکی از این مراکز، موسسه گوهرشناسی خوارزمی است. این موسسه دورههای آموزشی برای علاقهمندان دورههای گوهرشناسی، گوهرتراشی و کاروینگ برگزار میکند. این موضوع را میتوان به عنوان یکی از راهکارها برای مقابله با این کلاهبرداریها دانست. به گفته وی، سنگهای بدل میتوانند وارداتی باشند. همچنین میتوان سنگی همچون عقیق را که طرح و رنگ درستی ندارد از طریق رنگ کردن به شکلهای مختلف همچون عقیق دوپوسته، باباقوری و... تبدیل کرد. اکنون در بازار عقیقهایی وجود دارد که نرخ آنها بسیار ارزان است اما در کنار این سنگهای بدل سنگ اصل نیز وجود دارد و بخشی از تولیدکنندگان و فروشندگان این سنگها برای سود بیشتر، محصولات بیکیفیت را به بازار عرضه میکنند. وی با بیان این مطالب در ادامه گفت: با وجود تمام چالشها و بازیهای موجود در بازار، اگر کسی در این صنعت به دنبال سنگ راف موجود در طبیعت باشد و توانش را بر ارائه این نوع سنگ در بازار بگذارد، امکان رقابت برای وی وجود خواهد داشت.
سود در صادرات و داشتن مشتری خارجی است
یکی دیگر از فعالان بازار سنگتراشی نیز حضور در بازار سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی را علاقهاش به گوهرسنگها اعلام کرد و گفت: در صورتی که مشتری خارجی برای سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی وجود داشته باشد بازار در شرایط بسیار مناسبی قرار میگیرد. در واقع با صادرات محصولات تولید شده در ایران به کشورهای دیگر از یکسو و حضور گردشگرها از سوی دیگر بازار سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی ایران رونق میگیرد و در نهایت سود قابل قبولی به همراه دارد. علی همایون، در ادامه صحبتهایش در زمینه بازاریابی برای محصولات تولیدی کارگاهشان گفت: بازاریابی و جذب مشتری برای فروش سنگهای تراشخورده در ایران را بیشتر از طریق کانالهای ارتباطی انجام میدهیم. این کار میتواند با کمک دوستان و آشنایان ما انجام شود یا از طریق راهاندازی کانالهای تلگرامی. وی درباره حضور در بازار سنگهای قیمتی و محصولاتی که در بازار عرضه میکنند به وارد کردن سنگهای راف نیز اشارهای کرد و گفت: یکی از سنگهایی که ما به ایران وارد میکنیم زمرد و یشم افغانستان است. بعد از وارد کردن این سنگها، سنگ را تراش و شکل داده و محصول نهایی را به بازار عرضه میکنیم. همایون درباره وجود سنگهای بدل و با کیفیت پایین در بازار و اثرات آن بر فروش محصولات با کیفیت و اصل اظهار کرد: فروش این سنگها آثار بسیاری بر بازار محصولات با کیفیت دارد و آن را با چالش روبهرو میکند. از طرفی برخی از این سنگهای بدل در اصل شیشه هستند که با رنگآمیزی، آن را به جای سنگ اصل به مشتریان میفروشند. وی ادامه داد: به عنوان نمونه برخی از محصولات به ظاهر سنگ، در اصل شیشه و پلاستیک هستند و بهای آنها برای هر قیراط تنها ۵۰۰تومان است. این موضوع در حالی مطرح میشود که سنگهای با کیفیت همچون زمرد در کشور وجود دارد اما کمتر کسی حاضر به خرید آن و پرداخت بهای بالا بین ۴۰۰تا۸۰۰دلار برای هر قیراط زمرد است. به گفته وی، اکنون مشتری برای سنگهای اصل و با کیفیت کم شده است و بیشتر خریداران آن واسطهها هستند. این موضوع برای برخی از جواهر نیز صادق است. به عنوان نمونه برای الماسهای واقعی و اصل خریدار واقعی وجود ندارد و خریداران آن را واسطهها تشکیل میدهند. یکی دیگر از اقداماتی که از سوی برخی از تولیدکنندگان و تراشکاران سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی در ایران انجام میشود ساخت تندیس از سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی همچون یشم است. همایون با بیان این مطلب ادامه داد: ما تندیسهایی از جنس یشم میسازیم و به چینیها میفروشیم. این محصول یکی دیگر از محصولات صادراتی ایران در حوزه سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی است.
قدر زر، زرگر شناسد؛ قدر گوهر گوهری
آموزش، یکی از راهکارهایی است که میتواند تا حدودی مشتریان سنگهای قیمتی و همچنین فروشندگان این محصولات را آگاهتر کرده و در نهایت از ضرری که در هنگام خرید سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی متوجه آنهاست( انداختن سنگ بدل به جای اصل به آنها) جلوگیری کند. بهروز برنا، معاون اکتشافات سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی درباره راهاندازی واحدهای آموزشی برای شناسایی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در ایران اظهار کرد: با توجه به اهمیتی که سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی دارند اکنون روی بدلهای بسیاری از سنگها و جواهر سرمایهگذاری میکنند. به عنوان مثال الماس مصنوعی و زمرد مصنوعی را تولید میکنند اما تنها اهل فن میتوانند سنگ اصل را از بدل مشخص کنند. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی در این رابطه در مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، بخشی را به این موضوع اختصاص داده و به علاقهمندان به گوهرتراشی آموزشهای لازم برای تراش سنگ را ارائه میکند. وی با بیان این مطلب ادامه داد: این مرکز نزدیک به ۱۰ سال است راهاندازی شده و اکنون به دلیل تجربههایی که دارد با اهل فن و کسانی که در این صنعت فعال هستند (همچون جواهرفروشان بنام و قدیمی) ارتباط برقرار کرده و از تجربه آنها استفاده کرده و هر از گاهی هنرجویان علاقهمند به گوهرتراشی و دیگر موارد یاد شده را میپذیرد.
آزمایش سنگها با آخرین تجهیزات
فریبرز قریب رئیس مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز در زمینه اقدامات انجام شده در حوزه سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی این مرکز اظهار کرد: این مرکز اجرایی همچون سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور بوده و با دیگر سازمانها متفاوت است. درواقع در مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمینشناسی که به سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی اختصاص یافته، گواهینامه برای نمونه سنگها صادر میشود. به این شکل که نمونههای گوهری را به این مرکز آورده و آنها را از نظر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مورد آزمایش و بررسی قرار میدهیم و در نهایت مشخص میشود این نمونه بدل است یا اصل. همچنین ویژگیهای مهم گوهر مورد نظر را درگواهینامه درج میکنیم. البته در فاز نخست اگر نمونه آورده شده طبیعی نباشد پذیرش نمیشود. وی در زمینه دستگاهها و تجهیزات به کار رفته در آزمایشگاههای این مرکز گفت: دانش فنی که برای تشخیص سنگهای بدل و اصل در این بخش از مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمینشناسی مورد استفاده قرار میگیرد بومیسازی شده و این مرکز نخستین مرکزی است که این کار را انجام میدهد. قریب ادامه داد: از طرفی تجهیزات آزمایشگاهی موجود برای بخشهای مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین این دستگاهها که برای آزمایش سنگها مورد استفاده قرار میگیرند ساخته کشورهای پیشرو و صنعتی امریکایی، اروپایی، استرالیا و آلمان است. به گفته وی، نوینترین تجهیزات کشور برای شناسایی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی در این بخش از مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور بهکار برده میشود. در واقع آزمایشگاه موجود در این مرکز به عنوان آزمایشگاه مرجع علوم زمین کشور شناخته شده است.
دورههایی برای پرورش کارشناسان گوهرشناس
با توسعه بازار سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی و استقبال مردم از این مواد معدنی، فرصتی برای سودجویان ایجاد شد تا به دنبال مواد تقلبی رفته و سنگهایی که جنس آنها از شیشه و پلاستیک است را به مردم و حتی برخی از فعالان این حوزه بفروشند. متاسفانه در برخی موارد نبود اطلاعات دقیق میتواند منجر به چنین اشتباهاتی شود؛ اشتباهاتی که مردم برای آن هزینه زیادی پرداخت میکنند. این موضوع بر اهمیت برگزاری دورههای آموزشی میافزاید؛ دورههایی که باید با حضور کارشناسهای معدنی و مدرسان سازمان آموزشهای فنی و حرفهای برگزار شود. نکته مهم آن است که این دورهها علاوه بر بالا بردن سطح آگاهی فروشندگان سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی میتوانند بر اشتغالزایی نیز تاثیرگذار باشند. جالب است که جوانان نیز از برگزاری چنین کارگاههایی بسیار استقبال میکنند، زیرا تخصص در این حوزه میتواند درآمد خوبی داشته باشد و دست سودجویان را از بازار کوتاه کند. مربی سنگتراشی و جواهرشناسی صنایع دستی و سازمان آموزشهای فنی و حرفهای استان اردبیل با اشاره به وجود سنگهای تقلبی در بازار سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی میگوید: متاسفانه شیشههای پرس تقلبی به نام جواهر در داخل کشور به فروش میرسند. از سویی دیگر میزان ورود جواهر به کشور بسیار بالاست در حالی که برخی از آنها کیفیت چندان بالایی نداشته و رنگ شده و آزمایشگاهی هستند اما به دلیل نبود نظارت بر کار آنها شاهدیم در شهرهای مختلف جنس تقلبی و غیراصل به نام اصل فروخته میشود. افشین تموک در ادامه اضافه میکند: متاسفانه در بازار مشاهده میشود به مردم عقیق رنگ شده فروخته میشود. همچنین در برخی محصولات شیشه پرس شده چینی یا هندی به جای جواهر طبیعی به مردم داده میشود. با چنین شرایطی نمیتوان چندان انتظار توسعه کارگاههای تراش سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی داشت. بدون شک بخشی از این اتفاقات به دلیل آگاهی نداشتن مردم و بخشی دیگر به دلیل نبود آموزش کافی در زمینه گوهرشناسی رخ میدهد.
مردم نگران جواهر نباشند
شاید با خواندن این مطلب نگرانی در میان مردم ایجاد شود که ممکن است تا به حال آنچه را به عنوان سنگهای قیمتی خریدهاند تقلبی باشد اما در این باره باید گفت جای هیچ نگرانی وجود ندارد و تمامی سنگهای عرضه شده در جواهرفروشیها اصل هستند. یک پیشکسوت و فعال صنف طلا و جواهر درباره سنگهای تقلبی در بازار گفت: شاید در ابتدا مهم باشد که چه کسانی در حال فروش سنگهای تقلبی در بازار هستند. درنتیجه باید از این نکته صحبت را شروع کرد که سنگهای ساخته دست بشر نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا وجود دارند. به عنوان مثال در امریکا، اروپا و... سنگهای ساخته دست بشر وجود دارند اما افرادی که فروشنده چنین سنگهایی هستند به طور عمده در بوتیکهایی هستند که زیورآلات بدل را با سنگهای ساخته دست بشر که از جنس پلاستیک یا شیشه است میفروشند. این مواد را نمیتوان جزو سنگها دانست زیرا ماده اصلی آن نیز ساخته انسان است. مسعود عطاریان در ادامه صحبتهای خود اینگونه بیان کرد: حال اگر بخواهیم وارد حوزه جواهر شویم باید گفت، امکان ندارد سنگهای تقلبی در جواهرفروشیها وجود داشته باشد، زیرا هم اداره استاندارد و هم اتحادیههای مرتبط با این صنف بر جواهرفروشیها نظارت دارند. هر فردی که مغازه جواهرفروشی با پیشینه چند ساله دارد و به نوعی ثروت معدنی دارد آبروی خود را پای سنگهای تقلبی نمیگذارد و ما چنین موردی را در جواهرفروشیها مشاهده نمیکنیم. وی تصریح میکند: بنده ۳۷ سال است در صنف طلا و جواهر مشغول به کار هستم، در این مدت موردی مبنی بر فروش سنگ تقلبی به جای سنگ قیمتی ندیدهام. عطاریان درباره وجود عقیقهای رنگ شده و سنگهایی از جنس شیشه و پلاستیک، افزود: این پلاستیکها یا شیشهها نرخ خاص خود را در دنیا دارند. امروزه زیورآلات بسیاری از چین به تمام دنیا صادر میشود که جنس آنها از شیشه و پلاستیک است. این محصولات نسبت به نرخ خود بازار خوبی در دنیا پیدا کردهاند و عناصر تشکیلدهنده اصلی آنها نیز بدلی است. این پیشکسوت صنف طلا و جواهر اظهار کرد: در اتحادیه طلا و جواهر شمیران، ری و مرکزی تهران بازرسان مشغول به کار هستند درنتیجه امکان ندارد در جواهرفروشیها کسی بتواند خارج از عرف جنس تقلبی را به جای اصل بفروشد. البته در جواهرفروشیها، سنگهای نیمه قیمتی مانند آماتیس و... وجود دارند. این سنگهای نرخ ویژه خود را داشته و در دسته سنگهای نیمهقیمتی جای میگیرند اما نمیتوان آنها را سنگ تقلبی دانست. به گفته وی، این سنگها در طبیعت بیشتر وجود داشته و استخراج آنها آسانتر است به همین دلیل نرخ آن از سنگهای قیمتی کمتر است. عطاریان درباره شیوههای بازرسی از سوی اتحادیه طلا و جواهر بیان کرد: بازرسانی که از سوی اتحادیه به مغازهها مراجعه میکنند خود دورههای سنگشناسی را گذراندهاند و اگر موردی در این زمینه مشاهده شود، تیم کارشناسان اتحادیه نرخ و کیفیت سنگ را بررسی کرده و تشخیص میدهند. از سویی دیگر اگر تخلفی در این زمینه رخ دهد صاحب مغازه در بخش حل اختلاف اتحادیه باید پاسخگوی مورد پیش آمده باشد. وی ادامه داد: نظارت و بازرسیها در تمامی صنوف بر عهده اتحادیههاست و این موضوع تنها ویژه صنف طلا و جواهر نیست. اگر اتحادیه تشخیص دهد مورد پیش آمده باید به سازمان دیگری محول شود، موضوع به سازمان دیگر مانند تعزیرات فرستاده میشود تا آن سازمان مورد را پیگیری کند اما از نظر کارشناسی، اداره استاندارد بر عیار و اتحادیه نیز بر کیفیت و نرخ سنگهای موجود نظارت دارد. عطاریان با بیان اینکه جواهرفروشان خود دورههای آموزشی را طی میکنند، اظهار کرد: واردات در حوزه طلا و جواهر ممنوع است اما شخصی که سنگ جواهری مانند برلیان یا زمرد که به شکل بارخانهای ( اصطلاح به کار رفته) وارد کشور میشود را خریداری میکند باید در شناخت سنگها خبره باشد یعنی باید کارشناسی را آموخته و دورههایی را گذرانده باشد که بتواند سنگ تقلبی را از اصل تشخیص دهد. تمامی جواهرفروشان برای دریافت جواز از اتحادیه ملزم به گذراندن امتحانی هستند که در آن باید تشخیص دهند این سنگ چه بوده و چه قیمتی دارد. بدون چنین نظارتهایی جواز به مغازهها داده نمیشود.
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۶ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۱۵:۱۰
کد مطلب: 40563