ماین نیوز - طلای موته اصفهان از دوران امیرکبیر تا پیشتازی در صنعت طلا

طلای موته اصفهان از دوران امیرکبیر تا پیشتازی در صنعت طلا

در زمان صدارت امیرکبیر در دوران قاجاریه، اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلای موته در نزدیکی اصفهان انجام شد و امروز این مجتمع به صنعت پیشتاز طلای ایران تبدیل شده است.

به گزارش ماین نیوز، اسنادی وجود دارد که در ایران باستان، معادن طلا در نواحی همدان، نزدیکی تبریز، کوه زر حدود دامغان، آستانه نزدیک اراک، موته اصفهان، شیز نزدیک تخت سلیمان و تکاب، زرشوران در حوالی کردستان و همچنین در قره داغ نزدیک رود ارس وجود داشته است.

در دوره ساسانیان طلا در ایران زیاد مورد استفاده قرا می گرفت بطوریکه ظروف و دیگر اشیای طبقه مرفه همه از طلا و نقره ساخته می شد.

به این جهت به نظر می آید استخراج معادن طلا در آن دوره رونق داشته است.

این وضع تا دوره اسلام ادامه داشته ولی از آن پس رو به رکود رفته است.

معادن طلای ایران بعد از حمله مغول تا دوره صفویه مجدد مورد بهره برداری قرار گرفته اما در دوره صفویه، فعالیت در این زمینه چشمگیر نبوده است.

به گفته کارشناسان، تاکنون بیش از 50 ناحیه و منطقه معدنی طلا در ایران شناسایی و گزارش شده اما میزان ذخایر هنوز به طور قطعی مشخص نشده و اکتشافات در مناطق مستعد یا امیدبخش نیز در حال انجام است.

از جمله مهمترین مناطق طلایی ایران می توان به ذخایر موته اصفهان، ارغش نیشابور، سقز، طرقبه مشهد و زرشوران آذربایجان غربی اشاره کرد.

در مجموع ایران بر اساس ذخایر شناسایی شده در رده پنجا ه و هفتم کشورهای دارای ذخایر طلا در دنیا قرار دارد.

***طلای موته اصفهان

معدن طلای موته در رشته کوههای شمال غربی میمه در شهرستان شاهین شهر و میمه استان اصفهان قرار دارد.

مطالعات نشان می دهد که حدود چهار هزار سال قبل، این معدن طلا مورد بهره برداری سطحی و محدود قرار گرفته بوده است.

کاوشهای باستان شناسی در منطقه با کشف ابزارهای قدیمی استخراج این حقیقت را ثابت کرده است.

در موته کارگاه های قدیمی که نشان دهنده استخراج طلا در دوره های گذشته است در حوزه ای به وسعت 100 کیلومتر مربع وجود دارد.

در دوره قاجاریه بویژه در زمان امیر کبیر، اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلا به عمل آمد و از معدن طلای موته در این دوره بهره برداری شد.

در سال 1336 ثابت شد که در موته، معادن طلا به مقدار قابل توجه وجود دارد و به همین دلیل دامنه اکتشاف در محل توسعه یافت و ذخیره سنگ طلای معدن موته در حدود یک تا دو میلیون تن با ظرفیت تولید 400 تا 500 کیلوگرم طلا در سال تخمین زده شد.

با توجه به اهمیت این معدن برای استخراج و تولید طلا، در سال 1341 طرحی برای تجهیز و توسعه آن تهیه و در سال 42 تصویب شد.

عملیات ساختمانی کارخانه و تاسیسات دیگر، حفاری های اکتشافی و تونل و احداث جاده ای به طول 42.5 کیلومتر در دهه 40 انجام شد.

کارهای معدنی جدید در این منطقه در سال 1350 آغاز شد اما پس از سالها توقف، بهره برداری اصولی از این معدن طلا پس از انقلاب اسلامی شروع شد.

در سال 1370 موضوع معدن موته به طور جدی دنبال شد و وزارت معادن و فلزات مامور شد با نصب کارخانه سیانوراسیون در نزدیکی اصفهان، از معدن موته طلا استحصال کند وسرانجام در خرداد 1372 این مجتمع فعالیت استخراج و استحصال طلا را آغاز کرد.

** 9 معدن طلا در مجتمع موته

مجتمع طلای موته اصفهان دارای 9 معدن طلا (آنامولی) با برآورد ذخیره بیش از پنج میلیون تن است.

معادن طلای مجتمع موته عبارت است از چاه خاتون، سنجده، دره اشکی، تنگه زر، چشمه گوهر، قرم قرم، چاه باغ، چاه علامه و سه کلپ.

در سال های 1370 و 1371 عملیات اکتشاف تکمیلی در دو معدن چاه خاتون و سنجده انجام و فعالیت این مجتمع با بهره برداری از معدن سنجده و پس از آن معدن چاه خاتون آغاز شد.

ذخایر معدن سنجده که بهره برداری از آن از سال 1372 آغاز شده رو به اتمام است اما بهره برداری از معدن چهار خاتون که از 15 سال قبل آغاز شده، همچنان ادامه خواهد داشت.

در مجموع حدود یک و نیم میلیون تن باقیمانده ذخیره ماده معدنی با عیار دو گرم در تن در این دو معدن وجود دارد.

اکنون ورودی روزانه در کارخانه های مجتمع طلای موته، 700 تن ماده معدنی با عیار 1.4 پی پی ام (PPM) طلاست که سه هزار تن باطله برداری در روز را به همراه دارد.

پی پی ام، معیاری برای نشان دادن میزان طلا به واحد گرم در هر یک تن سنگ معدنی است.

به ازای هر یک تن ورودی ماده معدنی، چهار تن باید باطله برداری انجام شود.

*** تولید 300 کیلوگرم طلا در مجتمع موته

مجتمع طلای موته از سال 1374 تا سال 1386، سالانه در محدوده 200 کیلوگرم شمش تولید می کرد و در سال 88 به رکورد 340 کیلوگرم دست یافت.

مدیر مجتمع طلای موته در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، تولید فعلی این مجتمع را روزانه یک کیلوگرم و سالانه حدود 300 کیلوگرم طلا اعلام و اضافه کرد: این تولیدات به صورت شمش به بازار داخلی عرضه می شود.

«حمید منتظری» افزود: فروش این محصولات از طریق بورس کالا صورت می گیرد و اکنون صادرات ندارد.

وی با تاکید بر اینکه کارخانه استحصال طلا در این مجتمع مجهز به دانش فنی و فناوری روز است، اظهار کرد: مجتمع طلای موته اصفهان، صنعت پیشتاز طلای ایران است.

وی درجه خلوص شمش تولیدی در مجتمع طلای موته را 99.9 درصد اعلام و تصریح کرد: این عدد استاندارد بالایی در سطح جهان محسوب می شود و گویای به ثمر رسیدن تلاشهای این مجتمع برای ارتقاء کیفیت محصول تولیدی است.

وی روش کار برای استحصال طلا در این مجتمع را «لیچینگ سیانوری» عنوان و اضافه کرد: طلا در این روش به صورت محلول درآمده و با استفاده از روش های فیزیکی و شیمیایی به صورت طلای آزاد در می آید.

منتظری با بیان اینکه این مجتمع معدنی برای 250 نفر به صورت مستقیم و دو هزار نفر به صورت غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد کرده است، گفت: گردش اقتصادی در این مجتمع به قیمت جهانی طلا بستگی دارد اما در مجموع تاکنون وضعیت آن مطلوب بوده و سود خوبی داشته است.

وی اظهار امیدواری کرد که در سالهای آینده با کمک دولت به واحدهای تولیدی، گردش مالی این مجتمع نیز ارتقا یابد.

مدیر مجتمع طلای موته با اشاره به چشم اندازها و طرح های تحقیق و توسعه این مجتمع برای افزایش تولید گفت: این برنامه ها در قالب 12 طرح ارائه شده است.

وی مهمترین آنها را بازیابی طلا از کانی کم عیار با روش «هیپ لیچینگ»، بازیابی طلا از باطله (ضایعات) کارخانه و اکتشاف تکمیلی در معادن سنجده، دره اشکی و قرم قرم عنوان کرد و افزود: واحد تحقیق و توسعه این مجتمع در دو سال گذشته جزو واحدهای موفق صنایع استان اصفهان و کشور بوده است.

مدیر مجتمع طلای موته با بیان اینکه در هر تن پسماند استخراجی این معادن چهار صدم گرم طلا موجود است، گفت: به زودی تولید طلا با استفاده از سدهای باطله آغاز می شود و برای دستیابی به این برنامه یک واحد نیمه صنعتی (پایلوت) احداث شده است.

منتظری با بیان اینکه این مجتمع با همکاری کارشناسان استرالیایی راه اندازی شد، تاکید کرد: اکنون این مجتمع به طور کامل به دست کارشناسان ایرانی مدیریت می شود.

وی با بیان اینکه راندمان تولید این مجتمع 85 درصد است، تصریح کرد: ترکیبات سیانور که در عمل لیچینگ بر روی مواد اولیه معدنی اضافه می شود به دلیل جذب در پسماندها و ضایعات، خطری برای محیط زیست ندارد.

به گفته وی برنامه ای در این زمینه با موضوع جایگزینی روش های جدید شمش ریزی طلا با هدف کاهش آلودگی و افزایش کیفیت در مجتمع طلای موته در دست اجراست.

** آغاز بهره برداری از معادن جدید در کشاکش با محیط زیست

مدیر مجتمع طلای موته با اشاره به برخی مشکلات برای اجرای برنامه های توسعه، با بیان اینکه این مجتمع در منطقه حفاظت شده موته قرار دارد، گفت: از 9 معدن (آنومالی) این مجتمع، هفت معدن در این منطقه حفاظت شده واقع است.

منتظری افزود: دو معدن سنجده و چاه خاتون در داخل منطقه حفاظت شده نیست و از آنها بهره برداری کرده ایم.

وی با بیان اینکه برای آغاز بهره برداری از سایر معادن با سازمان حفاظت محیط زیست در حال مذاکره هستیم، اظهار کرد: با وجود این مذاکرات، تاکنون موفق به آزادسازی این معادن نشده ایم.

وی توضیح داد: سازمان حفاظت محیط زیست اظهار می کند که با بهره برداری از این معادن، محیط زیست منطقه تحت تاثیر قرار می گیرد و تخریب می شود.

وی با بیان اینکه مجتمع طلای موته برای رفع این مشکل، طرح هایی با ارزیابی زیست محیطی و کمترین آسیب برای محیط زیست را تهیه کرده است، گفت: این مشکل هشت سال است که ادامه دارد و امیدواریم با ارائه این طرح ها، برطرف شود.

وی با اشاره به کمبود ماده معدنی تصریح کرد: ذخایر دو معدن سنجده و چهار خاتون رو به اتمام است و تا چهار سال آینده تمام می شود و باید به فکر معادن جدید باشیم.

منتظری افزود: به همین دلیل از سازمان حفاظت محیط زیست خواستیم تا اجازه بهره برداری از دو معدن «قرم قرم» و « دره اشکی» را بدهد و پس از بهره برداری از این معادن با رعایت اصول زیست محیطی، آنها را به منطقه حفاظت شده برمی گردانیم.

وی خاطر نشان کرد: شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مراحل اکتشاف و اخذ پروانه دو منطقه «دره اشکی» و «قرم قرم» را انجام داده است.

وی گفت: با توجه به تولیدات این مجتمع معدن طلا و اشتغال افراد بسیاری در سه شهرستان همجوار آن، لازم است که سازمان حفاظت محیط زیست برای رفع این مشکل و جلوگیری از بیکار شدن شاغلان این مجتمع در سال های آینده همکاری کند.

مجتمع طلای موته یکی از زیرمجموعه های شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و یکی از شرکت های زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) است.