به گزارش ماين نيوز، کانی‌های معدنی همچون نمک طعام، منیزیم، پتاسیم، لیتیم و... که هرکدام از آنها کاربردهای فراوانی داشته و در صنایع مختلف از پتروشیمی تا «های‌تک» به کار گرفته می‌شوند در بازار جهانی از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار هستند و با قیمت بالایی به فروش می‌رسند.
درحال‌حاضر بسیاری از کشورهای جهان همچون کشورهای قاره امریکا به‌عنوان تولیدکنندگان اصلی و مهم این کانی‌ها شناخته شده‌اند. گفتنی است که ایران نیز به‌دلیل شرایط جغرافیایی و نیمه‌خشکی که دارد، در شورابه‌ها، پلایا و همچنین در جنوب کشور یعنی خلیج‌فارس ذخایر فراوانی از املاح معدنی را در خود جای داده و در صورتی که برنامه‌ریزی برای استحصال و برداشت از آنها انجام شود، تاثیر بسزایی بر رشد و توسعه دیگر بخش‌ها خواهد داشت چرا که به گفته کارشناسان یکی از سودآورترین فعالیت‌ها در دنیا استحصال مواد معدنی از شورابه‌هاست و در صورت ورود سرمایه و شروع فعالیت با سود فراوان همراه خواهد بود.
حال از آنجایی که فناوری روز دنیا برای فرآوری و تولید محصول نهایی این کانی‌ها نیاز است، در صورتی که برنامه‌ریزی برای جذب سرمایه‌گذار و ورود دانش و فناوری‌ها فراهم شود، ایران می‌تواند به یکی از تولیدکنندگان محصولات مهم معدنی تبدیل شده و با تامین نیاز صنایع داخلی، زمینه را برای انجام صادرات فراهم کند.
سرمد روزبه کارگر، مدیرکل اکتشافات فلزی و غیرفلزی و کانی‌های صنعتی سازمان زمین‌شناسی درباره شورابه‌های معدنی و اینکه آیا شورابه‌ها از ظرفیت اقتصادی برخوردار هستند یا نه، گفت: شورابه‌های صمت معدنی ایران به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ بخش اول شورابه‌ها مربوط به مواد معدنی موجود در پلایه‌ها و رودخانه‌ها و چشمه‌های آب شور است و بخش دوم نیز آب‌های ساحلی جنوب کشور یعنی خلیج‌فارس که به دلیل بالا بودن میزان غلظت املاح موجود در آب آن تشکیل می‌شود.
وی هدف از بررسی املاح موجود در شورابه‌ها را تعیین میزان تبخیر مواد در آن دانست و افزود: درحال‌حاضر تنها املاح موجود در پلایه‌ها، شورابه‌ها، چشمه‌های آب شور و سواحل دریا که برداشت از آنها با صرفه اقتصادی همراه است، نمک طعام هالیت، پتاسیم به شکل کلرور و کلرور منیزیم است. لازم به یادآوری است که ذخایری از لیتیم نیز در برخی شورابه‌ها و پلایای کشور ثبت شده است.
وی با بیان اینکه در نقاط مختلف دنیا نسبت به برداشت و استحصال مواد معدنی اقدام می‌شود، افزود: در کشورهای امریکای جنوبی همچون شیلی پلایای «سالار دوآتاکاما»، در بولیوی پلایای «آیونی» و در امریکا پلایای «فیرلزلیک» موجود است و عملیات برای استحصال مواد معدنی در آنها در حال اجراست.
وی ادامه داد: گفتنی است که دو کشور بولیوی و شیلی به عنوان مراکز تولیدکننده لیتیم در دنیا شناخته شده‌اند. در بحر المیت که میان اردن و فلسطین قرار گرفته نیز استحصال مواد معدنی موجود در شورابه‌ها، سال‌های بسیاری است که انجام می‌شود و دلیل این امر را می‌توان صرفه اقتصادی بالای استحصال و تولید مواد معدنی آن دانست.
روزبه کارگر عنوان کرد: در دیگر مناطق همچون استرالیا، اروپا، یونان، فرانسه و همچنین سواحل دریا در هندوستان نسبت به بهره‌برداری و استحصال مواد موجود در شورابه‌ها اقدام می‌کنند چراکه به‌طور کلی تولید آلکالی و کلر وابسته به نمک موجود در شورابه‌ها و آب‌های ساحلی نیاز صنایع پتروشیمی را فراهم می‌کند.
ظرفیت بالای ذخایر شورابه‌ای و پلایاروزبه به وجود پلایای فراوان در کشور اشاره کرد و افزود: بیش از ۶۰ پلایای کوچک و بزرگ در کشور وجود دارد که بیشتر آنها به وسیله سازمان زمین‌شناسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند. به‌عنوان مثال کاسه جنوبی کویر بزرگ ایران یا همان خور و بیابانک مورد اکتشاف قرار گرفته و هم‌اکنون به وسیله شرکت تهیه، تولید مواد معدنی، کارخانه استحصال و تولید محصول کلرور پتاسیم و کلرید منیزیم با ظرفیت ۳۰ تا ۵۰هزار تن احداث شده و به زودی به بهره‌برداری می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه تمام ذخایر پلایای موجود در جهان متعلق به دوران یخچالی و بین یخچالی است، تصریح می‌کند: یکی دیگر از ذخایر پلایای کشور در منطقه «ترود» در شمال کویر بزرگ با ظرفیت بسیار بالای مواد معدنی قرار دارد. البته باید توجه داشت که در این مناطق پوسته نمکی حاوی شورابه با عیار مناسب برای تولید املاح تبخیری با ضخامت متفاوت که گاهی به ۴۰ متر نیز می‌رسد، تشکیل شده است.
روزبه افزود: با توجه به سرمایه‌های اولیه و ثابت به‌کار گرفته شده در طرح‌های برداشت از شورابه‌ها می‌توان گفت که نرخ داخلی بازگشت سرمایه در این طرح‌ها بسیار بالا بوده و با صرفه اقتصادی قابل توجهی همراه است.
مدیرکل اکتشافات فلزی و غیرفلزی و کانی‌های صنعتی سازمان زمین‌شناسی در ادامه به اجرای طرح‌های برداشت از شورابه‌ها اشاره کرد و افزود: هم‌اکنون در سواحل جنوبی کشور بهره‌برداری از نمک طعام موجود در شورابه با عیار ۹۶/۵درصد برای صنایع پتروشیمی فعال در جنوب کشور همچون پتروشیمی ماهشهر و رازی برای تولید کلر و آلکالی در حال اجراست. لازم به یادآوری است که نمک تولید شده به وسیله بخش خصوصی از سوی صنایع پتروشیمی به قیمت ۷۵هزار تومان در هر تن فروخته می‌شود.
ارزش بالای اقتصادی مواد معدنیروزبه کارگر به بهای مواد معدنی موجود در شورابه‌ها در بازار جهانی اشاره کرد و افزود: در بازار جهانی هر تن پتاس و منیزیم بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ دلار در سال ۲۰۱۴م به فروش رسید.
وی درباره نوع برداشت از شورابه‌ها و استحصال مواد موجود در آن گفت: سرمایه مورد نیاز برای استحصال مواد موجود در شورابه‌ها و پلایا رقم بالایی را به خود اختصاص نمی‌دهد چراکه فناوری به کارگرفته برای تولید مواد به شکل کنسانتره، روش حوضچه تبخیری در فضای آزاد است که این حوضچه به وسیله شن و ماسه و رس یعنی مصالح موجود در منطقه ساخته می‌شوند.
روزبه کارگر گفت: با توجه به قیمت جهانی مواد معدنی همچون لیتیم و منیزیم یکی از باصرفه‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در جهان استحصال مواد موجود در شورابه هاست اما در ایران به دلایل مختلف اینگونه فعالیت‌ها به کندی انجام می‌شود و این درحالی است که کشورهای حوزه خلیج‌فارس با تمرکز بر این بخش اقداماتی را انجام داده‌اند که از جمله مهم‌ترین آنها همکاری شرکت‌های ایرانی برای اجرای پروژه‌های برداشت از شورابه‌هاست به این ترتیب که با استفاده از دانش و تخصص مهندسان ایرانی نسبت به استحصال املاح موجود در سواحل خلیج‌فارس اقدام کرده و نیاز خود را تامین کنند.
وی معتقد است: در صورتی که دولت حمایت لازم برای اجرای پروژه‌های برداشت از شورابه‌ها را انجام دهد، باعث رشد و توسعه اقتصادی در بخش‌های مختلف خواهد شد. درست است که سرمایه‌گذاری ابتدایی در این بخش رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد اما نتیجه فعالیت به صورت صددرصد تضمین شده و با سود همراه است به این ترتیب که شخص سرمایه‌گذار با شروع فعالیت پس از گذشت ۸ تا ۱۰سال شاهد بازگشت سرمایه اولیه خود خواهد بود. از سوی دیگر با رشد و توسعه این بخش فعالیت در صنایع پتروشیمی گسترش خواهد یافت و در نتیجه باعث رونق بنادر و جلوگیری از خروج افراد از منطقه و ایجاد بازار کار برای افراد متخصص خواهد شد و در ادامه توسعه صادرات محصولات پتروشیمی محقق می‌شود.
نیاز به سرمایهگذاریسهراب غضنفری، مجری طرح شورابه‌های قم نیز درباره سرمایه‌گذاری بر شورابه‌ها و برداشت ذخایر موجود در آن گفت: در ایران ذخایر بسیاری از مواد معدنی باارزش در شورابه‌ها و دریاچه‌های شور وجود دارد که در صورت توجه و سرمایه‌گذاری بر آنها می‌توان نتایج مثبت آن را دید.
وی به دریاچه نمک که در بین دو شهر قم و کاشان قرار دارد، اشاره کرد و گفت: وجود مواد معدنی با عیار بالا همچون منیزیا و دسترسی آسان برای برداشت و استحصال آن در شورابه و پلایای این دریاچه سبب شده این منطقه از ذخایر بزرگ این کانی در کشور شناخته شود. وجود زیرساخت‌های مورد نیاز همچون انرژی، حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی و نزدیکی به بازار مصرف از دیگر مزایایی است که در صورت شروع فعالیت برای برداشت از این ذخیره باعث تسریع پروژه خواهد شد.
غضنفری با بیان اینکه پروانه بهره‌برداری از این پروژه در سال ۱۳۸۴ به مدت ۲۵ سال برای شرکت تهیه و تولید مواد معدنی صادر شده است، اظهار کرد: ذخیره قطعی موجود در پلایا و شورابه‌های این دریاچه ۳۲میلیون تن منیزیا و ۲۰۰میلیون تن هالیت یا همان نمک طعام و ۵/۴میلیون تن سیولیت است که به دلیل کاربردهای فراوان در صنایع مختلف از ارزش بالایی برخوردار هستند.
استفاده از فناوری‌های نوینوی معتقد است: بهره‌برداری و تولید محصول از این ذخیره بزرگ نیازمند حضور سرمایه‌گذار است. از آنجایی که برای فرآوری این مواد و تولید محصول نهایی به فناوری و تجهیزات روز دنیا نیاز است، درصورتی که به شرکت سرمایه‌گذار متشکل از دو شرکت ایرانی و خارجی که سابقه فعالیت در این حوزه را داشته باشد و با فناوری‌های روز دنیا آشنا باشد کار سپرده شود، امکان موفقیت در اجرای پروژه به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
مجری طرح شورابه‌های قم به کاربرد مواد موجود در شورابه‌ها همچون منیزیم اشاره کرد و افزود: اکسید منیزیم در صنایع مختلفی همچون صنعت سیمان، صنعت فولاد و محصولات نسوز کاربرد دارد. این درحالی است که تا این زمان، تنها یک کارخانه تولیدکننده اکسید منیزیم واقع در بیرجند در حال فعالیت است که میزان تولید آن حدود ۴۷هزار تن بوده و بخش کوچکی از نیاز کشور را تامین می‌کند و مابقی نیاز صنایع از طریق واردات تامین می‌شود.
وی اظهار کرد: براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ برای افزایش تولید سیمان و فولاد بیش از ۲۵۰هزار تن اکسید منیزیم نیاز است و نیاز به برنامه‌ریزی برای تامین آن احساس می‌شود چراکه این محصول جزو مواد استراتژیک در دنیا شناخته شده و برای تهیه آن رقم قابل توجهی ارز از کشور خارج خواهد شد. اما در صورتی که زمینه برای ورود سرمایه‌گذار فراهم شود، علاوه بر تامین نیاز داخلی، امکان صادرات این محصول به دیگر کشورهای مصرف‌کننده وجود خواهد داشت.
وی نقش دولت برای جذب سرمایه‌گذار را مهم دانسته و معتقد است: در صورتی که زیرساخت‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه استحصال از شورابه‌ها فراهم شود، تمایل سرمایه‌گذار برای ورود به این حوزه بیشتر خواهد شد.
