به گزارش ماين نيوز، حرفهای متفاوت همه در نهایت منجر به یک نتیجه میشود؛ تعطیلی معادن.
بهرهبرداران: قیمت سنگآهن پایین آمده و صادرات آن دیگر صرف نمیکند. از آن بدتر مالیات را آنقدر بالا بردهاند که بهرهبرداران توان پرداخت مالیات را ندارند. سرنوشت بسیاری از معادن کوچک سنگآهن نیمه شمالی ایران در یکی دو سال اخیر تعطیلی شده است.
محیط زیستیها: شن و ماسهها آب رودخانه را آلوده میکند. مردم روستا مخالف فعالیت معدن هستند. بهرهبردار با سازمان منابع طبیعی به مشکل برخورده است. معدن را تعطیل میکنیم.
مسوولان سازمان صنعت و معدن استانها: هزینه بالای استخراج، نبود تسهیلات یا کمبود منابع اعتباری 90 معدن استان را تعطیل کرده است. دلیل آن مشخص است، سرمایهگذاری در مسکن نمیگذارد برای معدن سرمایهگذار جدید جذب شود.
کارشناسان: برخی از بهرهبرداران استان توانایی فنی و علمی برای استخراج ندارند و بیشترین دلیل درگیری روستاییان و معارضان با بهرهبرداران معدن همین است. از طرفی هنوز بستر مطمئن سرمایهگذاری برای فعالان اقتصادی به وجود نیامده است.
و اما
بهرهبرداران منصرف: برخورد سلیقهای دارند. مردم روستا نمیگذارند بهرهبرداری معدن را آغاز کنیم. دانش و سواد مردم روستا پایین است و فکر میکنند ورود پیمانکار به معنای غارت ثروت منطقه است.
با توجه به اینکه ایران به لحاظ ذخایر معدنی اولین کشور خاورمیانه و یکی از 10 کشور معدنخیز نخست دنیا محسوب میشود و تاکنون نزدیک به شش هزار معدن با 70 نوع ماده معدنی مورد شناسایی قرار گرفته، دو هزار و 200 معدن غیرفعال هم دارد که بر اساس عوامل مختلفی تبدیل به متروکههایی شدهاند که تنها ناجی سرنوشت آنها را میتوان سرمایهگذارانی دانست که چرخه حیات را برای آنها با منابع مالیشان فراهم کند.
بررسیها نشان میدهد بیشترین دلایل غیرفعال بودن معادن ایران نبود منابع مالی مکفی و سرمایهگذار است. همین باعث شده دولت در راهاندازی بسیاری از واحدهای معدنی دست به کار شود. اما این در شرایطی است که بیشتر مقامات دولتی به این عقیده رسیدهاند که دولت دیگر توانایی سرمایهگذاری در فعالیتهای معدنی را ندارد و سرمایهگذاران بخش خصوصی هستند که باید در این بخش اقتصادی عرضه اندام کنند.
اما توقف فعالیت دو هزار و 200 معدن دلایل مختلفی دارد که عمدهترین آنها اتمام ذخایر معدنی است که پس از مدتی ذخایر یک معدن استخراج میشود و دیگر مواد معدنی برای بهرهبرداری باقی نمیماند اما مهمترین دلیل دیگر آن طور که فعالان این عرصه میگویند اختلافات محلی و مشکلات با سازمان محیط زیست است. اگرچه معدنکاری با رعایت مسائل زیستمحیطی به بهرهبرداران تاکید شده اما برخی از بهرهبرداران به دلیل بیاطلاعی از جوانب آلودگی فعالیت معدن در حین بهرهبرداری رعایت مسائل زیستمحیطی را نادیده میگیرند که سازمان محیط زیست ممنوعیت ادامه کار معدن را در این صورت ممنوع خواهد کرد.
با این حال تعریف معدن متروکه در ایران با کشورهای پیشرفته متفاوت است. معدنی متروکه بهشمار میرود که ذخایرش به پایان رسیده باشد، در حالی که معادن ایران عمدتا به این دلیل متروکه نام نگرفتند و بلکه بر اساس عوامل دیگری مانند نبود تجهیزات لازم، ضعف در تکنولوژیهای بروز، شرایط اقتصادی، مسائل فرهنگی و تنگناهای مالی چرخه اقتصادیشان به پایان می رسد.
اما از منظری دیگر نمیتوان تعطیلی واحد اقتصادی را پایان عمر معدنی دانست، چرا که در این معادن در گذشته عملیات معدنكاری انجام میشد و احتمال وجود كانسنگ در آن منطقه بسیار است و همین امر میتواند سرمایهگذاران بسیاری را در این معادن جذب کند، به همین دلیل ریسک سرمایهگذاری اكتشافی در این محدودهها تا حد زیادی كاهش مییابد. بنابراین در اولین وهله میتوان برای احیای این معادن برنامهریزی کرد.
با این حال اخیرا وزارت صنعت در حال تدوین طرحی است که از معادن متروکه روباز و زیرزمینی حتی معادن فعال به عنوان مکانهای گردشگری استفاده شود که در کنار توسعه ظرفیتهای گردشگری در کشور از معادن متروکه موجود به بهترین شکل استفاده شود. اما معادنی که به دلیل ضعف مالی و ناتوانی هزینههای تولید به تعطیلی رسیدهاند مانند معادن کوچک سنگآهن که به دلیل کاهش قیمتها در بازار جهانی با بحران روبهرو شدهاند میتوانند پس از مدتی با ورود سرمایهگذاران جدید و تزریق منابع مالی آغاز به کار کنند اما هر فعال معدنی هزینه بالایی را در این راستا متحمل خواهد شد که در این زمینه نیازمند حمایتهای همهجانبه دولت است.
اما در این زمینه سازمان توسعه و نوسازی معادن هم ورود پیدا کرده و شنیدهها حاکی از آن است که برخی معادن متروکه میتوانند به حالت موزه درآیند. این معادن، معادنی هستند که متروکه شدهاند و قابلیت این را دارند که تبدیل به مکانی برای گردشگران شوند. در این راستا این سازمان توسعه گردشگری معدنی را همواره دنبال میکند و برای گسترش آن با سازمان گردشگری در حال مذاکره است. اما آیا میتوان ایران هم مانند کشورهای صاحب تکنولوژی روزی تعداد معادن متروکه خود را بر اساس معیار اتمام ذخایر آنها برآورد کند؟ حال که دولت قرار است سرمایهگذارانی برای توسعه معادن جذب کند، برای معادن غیرفعال چه برنامهای دارد؟