به گزارش ماین نیوز، حوادث پی‌درپی در معادن زغال‌سنگ طزره، بدون شک سریالی از تراژدی‌های غمبار برای مردم سراسر کشور به‌ویژه مردم استان سمنان بوده است.
فکر اینکه شاید یک روز این معادن دوباره بر سر کارگران آن آوار شود، موضوعی است که اگرچه بسیار سخت و جانکاه، اما نگاهی به سابقه حوادث در این معادن نشان می‌دهد که چندان هم بی‌راه نیست.
حادثه آخر در معادن طزره در شهریورماه امسال و جان باختن 6 کارگر این معدن، اما موضوعی بود که نه‌تنها رسانه‌ها بلکه حتی تشکل‌های کارگری و دانشجویی نیز از آن به‌سادگی نگذشته به‌خلاف دفعات قبل، این‌بار برخورد و محاکمه قاطع مقصران این حادثه را خواستار شدند.
مجموعه معادن زغال‌سنگ البرز شرقی در منطقه طزره دامغان در مناطق سردسیر و کوهستانی جنوب رشته‌کوه‌های البرز و در فاصله 50کیلومتری شهرستان دامغان قرار دارد. اشتغال حدود یک‌هزار و 800 نفری در معادن طزره دامغان در نگاه نخست موضوعی قابل‌احترام است؛ البته اگر دردها و رنج‌های کارگران این معادن را نشنیده باشید. یک‌هزار و 800 کارگری که "پیِ دو بار دفن شدن" را به تَنِ خود مالیده‌اند و دست از جان می‌شویند تا شاید دست فرزندشان را کوتاه برنگردانند.
کارگرانی که حداقل در چند سال اخیر در سایه برخی کم‌توجهی‌ها همواره با حوادث ریزودرشت در معادن منطقه طزره دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.
اگر سری به سوابق وقوع حوادث در معادن طزره تنها در چند سال اخیر بزنید می‌بینید در این معادن برای یک‌لقمه "نان" باید از "جان" گذشت و در واقع "کابوس ناقوس مرگ" سهم کارگران معادن طزره از زندگی است، البته آن‌گونه که کارگران می‌گویند؛ قبلاً در سال 52 هم در معدن بالای تونل رزمجاه غربی، انفجاری رخ داد که واگن را 200 متر پرت کرد؛ در آن حادثه 35 تا 40 کارگر جان باختند.
اما اگر فقط به همین چند سال اخیر نگاه کنیم؛ هجدهم اردیبهشت‌ماه سال 1396 بود که در همین معدن منطقه رزمجای غربی یک مهندس معدن براثر گازگرفتگی جان باخت.
در این روز شوم، حمید تیموری 36ساله مهندس استخراج تونل رزمجای غربی طزره دامغان به‌علت خفگی ناشی از گاز متان در تونل زغال‌سنگ جان خود را از دست داد. جان باختن بر اثر گازگرفتگی و استنشاق گاز متان یک دلیل مهم می‌تواند داشته باشد آن هم کمبود تجهیزات تهویه یا عدم کارآیی آن، اگرچه درباره مقصر وقوع این حادثه هم مانند همه حوادث دیگر اطلاع‌رسانی نشد.
اما در روز سی‌ام آبان‌ماه سال 1397 هم "حسین صادق خوردی" کارگر 45ساله معادن زغال‌سنگ منطقه کلاریز زیر آوار یکی از تونل‌های ریزش‌کرده این معدن ماند و جنازه‌اش از تونل توسط همکارانش به بیرون منتقل شد؛ اگرچه در آن زمان فریدی رئیس منطقه طزره شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی با بیان اینکه این حادثه به‌علت ریزش تونل رخ نداد مدعی شده بود که "کارگر متوفی دچار عارضه خاک‌گرفتگی شد"؛ اما تا امروز هیچ خبری از گزارش پزشکی قانونی درباره علت اصلی فوت این کارگر معدن نیز مانند همه قبلی‌ها در رسانه‌ها منتشر نشد.
البته فکر نکنید حوادث در معادن طزره تنها به همین دو مورد در سال‌های اخیر منتهی شد؛ چراکه این بار در بیست و سوم خردادماه سال بعد یعنی 1398، ریزش تونل زغال‌سنگ منطقه برناکی در طزره دامغان، جان "علی عجم اکرمی" و "محمود مؤمن" را گرفت و پیکر این دو معدنچی از زیر خروارها خاک بیرون کشیده شد تا ثابت کند که انگار روی دیواره‌های این معادن "تخم مرگ" پاشیده‌اند.
اینکه می‌گویند کار در معادن سخت و زیان‌آور است شاید به‌زبان موضوعی ساده باشد؛ اما اینجا در طزره دامغان کارگران معدن سختی و زیان‌آوری کار معدن را با گوشت و پوست خود لمس کرده‌اند و هر بار که از فرزند و همسرانشان خداحافظی می‌کنند؛ این خداحافظی به‌گونه‌ای است که شاید خداحافظی آخر آنان باشد.
سال 1398 گویا سالی دردناک‌تر از همیشه برای معدنچیان منطقه طزره بود؛ چراکه درست سه روز بعد، در یکی از تونل‌های معدن زغال‌سنگ در همین منطقه رزمجای غربی طزره، مجتبی گیلان کارگر 31ساله این معدن براثر گازگرفتگی جان باخت. واقعاً مشخص نیست این مرگ‌های به‌علت گازگرفتگی چه‌وقت می‌خواهد سایه شوم خود را از سر کارگران این معدن بردارد، و البته باز هم قصه سریالی عدم اعلام مقصر یا مقصران این حادثه تکرار شد.
11 اردیبهشت 1400؛ به نام "کارگر" به کام "فرشته مرگ"...اما یکی از تراژدیک‌ترین حوادث معادن مرگ در منطقه طزره به یازدهم اردیبهشت‌ماه سال 1400 برمی‌گردد، روزی که به "نام" کارگر نام گرفت، اما گویا اینجا قرار نبود به "کام" کارگران تمام شود.
عقربه‌های ساعت، 12 ظهر را نشان می‌داد که ناگهان صدای مهیب ریزش تونل شماره 42 معدن بزرگ طزره لبخند کارگران را دوباره بر لبانشان خشکاند و دلهره را به‌عنوان کادوی روز کارگر به آنها هدیه داد، هدیه‌ای که بیش از 130 ساعت با کارگران این معدن و خانواده‌های دو نفر از کارگران محبوس در این تونل باقی ماند تا در ساعت 23 روز پنجشنبه شانزدهم اردیبهشت‌ماه آن سال شوم و با خارج کردن پیکرهای بی‌جان "میلاد روشنایی" و "سید اصغر افضلی" پس از 6 شبانه‌روز تلاش، دوباره کابوس ناقوس مرگ میهمان خانه‌های کارگران این معادن شود.
از همان زمان‌ها بود که با دستور دادستان وقت دامغان فعالیت این معدن تا زمان اتمام بررسی‌ها تعطیل شد تا این دستور ویژه امیدها را در دل کارگران معادن مرگبار طزره و البته عموم مردم جامعه برای ایمن‌سازی این معادن شعله‌ور کند،
امیدهایی که با حادثه در شهریورماه امسال دوباره رنگ باخت و همان کابوس ناقوس مرگ میهمان خانه‌های کارگران زحمتکش این معادن شد تا دومینوی حادثه در معادن طزره باز هم روی سر خانواده‌های 6 قربانی این حادثه آوار شود.
خبرگزاری تسنیم نیز در گزارشی به چگونگی وقوع این حادثه و مقصران آن و البته شرایط کار در معادن طزره پرداخت که می‌توانید از اینجابخوانید.
اما پس از آن بود که رئیس‌کل دادگستری استان سمنان دستور بررسی قضایی این پرونده را صادر کرد و در پی آن اخبار دستگیری برخی از عوامل قصور این حادثه نیز رسانه‌ای شد.
حالا و در زمانی که ظاهراً قرار است حکم نهایی این پرونده در محاکم قضایی سمنان صادر شود، هسته معدن بسیج دانشجویی سمنان نامه‌ای به محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه ارسال و به نکاتی درباره پرونده این حادثه اشاره کرده است.
در نامه هسته معدن بسیج دانشجویی استان سمنان به رئیس قوه قضائیه که رونوشتی به رئیس‌کل دادگستری این استان، دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان سمنان و همچنین دادستان دامغان دارد، با اشاره به اینکه حکم پرونده مقصران حادثه معدن طزره دامغان در مراحل نهایی است و در روزهای آتی انشاء می‌شود، مواردی مانند "تقلیل حادثه تلخ معدن به رخداد غیرمترقبه (در حکم صادره)"، "اهمیت بازدارندگی احکام صادره و همچنین اهمیت ادّله احکام" و "نادیده گرفتن سهم برخی از مسئولین معدن طزره در لیست مقصرین این فاجعه" تأکید شده است.
متن نامه هسته معدن بسیج دانشجویی استان سمنان خطاب به محسنی اژه‌ای به‌شرح ذیل است:
"بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
قوه قضائیه یکی از ارکان مهم نظام اسلامی است، کارآمدی یا ناکارآمدی آن تأثیر بسیاری بر سلامت یا فساد دستگاه‌های دیگر کشور دارد. (مقام معظم رهبری)
جناب آقای محسنی اژه‌ای، ریاست محترم قوه قضائیه
سلام علیکم
همان‌طور که مستحضرید، پس از وقوع چندین‌باره حادثه تلخ معدن طزره در شهریورماه امسال، مراجع قضائی استان و شهرستان دامغان در راستای تکالیف قانونی و حقوقی خود، به بررسی و پیگیری پرونده این حادثه پرداخته‌اند، هرچند تجربه قضاوت و صدور حکم برای این پرونده، مواجهه جدیدی برای دستگاه قضایی استان محسوب نمی‌شود؛ چراکه چنین حوادثی در این معدن ریشه‌دار است.
پس از وقوع حادثه با پیگیری مستمر هسته مسئله‌محوری و مطالبه‌گری معدن بسیج دانشجویی و دستور مستقیم حضرت‌عالی مبنی بر تسریع در رسیدگی به این مسئله و تأکید بر ارائه به‌موقع گزارش حادثه معدن به مردم، روند پیگیری این پرونده با سرعت بیشتری به انجام رسید.
اکنون که صدور حکم این پرونده به مراحل پایانی خود نزدیک است؛ نکاتی درباره احکام صادره وجود دارد که هسته معدن بسیج دانشجویی استان سمنان بر خود وظیفه می‌داند با توجه به اهمیت این پرونده و تأثیر این نکات در نتیجه نهایی، تا قبل از موعد تجدیدنظر آنها را خدمت جنابتان متذکر شود.
الف) تقلیل حادثه تلخ معدن به رخداد غیرمترقبه:
در تشریح ارائه گزارش‌ها و کارشناسی‌ها، از حادثه معدن طزره به‌عنوان حادثه‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی و غیرمترقبه یاد شده است؛ یادآور می‌شویم حادثه اخیر به‌دلیل تجارب قبلی و سهل‌انگاری‌های صورت‌گرفته، غیرقابل‌پیش‌بینی نبود، بلکه خطای انسانی کاملاً مشهود است.
این دست حوادث باید به‌درستی تبیین شود و موردبررسی قرار گیرد، به‌خصوص زمانی که ادّله محکم و کافی موجود است و در چنین شرایطی استفاده از واژه "غیرقابل‌پیش‌بینی" موجب عادی‌سازی این دست حوادث می‌شود.
ب) اهمیت بازدارندگی احکام صادره و همچنین اهمیت ادّله احکام:
یکی از پایه‌های اصلی و تأثیرگذار در حل مسائل این معدن و کارگران آن، برخوردهای بهنگام و متناسب دستگاه قضا نسبت به مجموعه تخلف‌ها، ترک‌فعل‌ها، سهل‌انگاری‌ها و تضییع حق‌هایی است که در بطن این مسائل، در جریان است؛ فلذا حکم بازدارنده و برخورد بدون اغماض با متخلفین و مجرمین در هر سطح، موجب جلوگیری از وقوع مجدد این قبیل حوادث خواهد شد.
با بررسی احکام صادره در پرونده حادثه سال 1400 معدن طزره، به‌وضوح می‌توان عدم بازدارندگی لازم و کافی را مشاهده کرد و حال شاهد حادثه‌ای با تلفات و هزینه بسیار بیشتر هستیم.
ازجمله موارد مهم مورد تأکید؛ علل حکم صادره در مورد مقصر اصلی این حادثه می‌باشد. به‌استناد دادنامه شماره 140249390001624151 مورخ سوم دی‌ماه سال 1402 پرونده 140249920000575323 در احکام صادره برای شخص مذکور، قصوراتی همچون عدم وجود تجهیزات، ناایمن بودن محیط و... عنوان شده است درحالی که با استناد به گزارش کمیته حقیقت‌یاب وزارت صمت، قصورات ناشی از طراحی تهویه و سربازرسی شخص ایشان، موردتوجه قرار نگرفته است.
همچنین طبق تحقیقات هسته معدن و حکم کارگزینی پیوست‌شده، فردی که به‌عنوان سرپرست کارگران مقصر شناخته شده است، در اصل استادکار استخراج این معدن می‌باشد و با عنوان اشتباه جزء مقصرین محسوب شده است، چنانچه قصوری متوجه این شخص باشد باید مطابق با شغل ایشان باشد و اگر سرپرست کارگران مقصر است باید فرد اصلی وارد پرونده گردد، اصلاح این اشتباه قطعاً در روند رسیدگی پرونده و حکم نهایی، می‌تواند موجب تغییراتی اساسی گردد.
باید با توجه به شواهد میدانی و شنیده‌ها، خطر ابتلای این پرونده به سرنوشت پرونده سال 1400 و عدم بازدارندگی این حکم را متذکر شویم، در پرونده مذکور به‌علت رضایت شاکیان خصوصی پرونده (که خود حدیث مفصلی دارد)، مقصرین بر اساس حکم نهایی دو میلیون تومان به‌ازای 6 ماه حبس پرداخت کردند، اکنون نیز شاهد وعده‌ها و قول‌هایی از سوی مقصرین به شاکیان خصوصی پرونده هستیم، هرچند رضایت شاکیان خصوصی نباید از قوت و بازدارندگی حکم مربوطه بکاهد و باید برای جنبه عمومی این پرونده اهمیت ویژه‌ای قائل شد، به‌خصوص که این اتفاق مکرراً در سال گذشته رخ داده است.
ج) نادیده‌گرفتن سهم برخی از مسئولین (معدن طزره) در لیست مقصرین این فاجعه:
با بازخوانی و تحلیل گزارش ارائه‌شده از هیئت کارشناسی و کمیته حقیقت‌یاب وزارت صمت، کارگران، خانواده کارگران و بررسی‌های هسته معدن، می‌توان اذعان داشت، مجموعه‌ای از عوامل و افراد در وقوع این حادثه دخیل بوده که به سهم این افراد در تعیین درصدهای قصور و صدور حکم توجهی نشده است. در بررسی‌های مربوط به حکم صادرشده این پرونده به‌نظر می‌رسد، مرجع قضائی نسبت به نقش ارکان و مسئولین نظارتی و ایمنی، توجه لازم را نداشته و تقصیری را متوجه ایشان نداشته است.
با توجه به اینکه خطرات محل حادثه شهریورماه سابقه‌دار بوده، می‌توان به نادیده گرفتن سهم نهادهای نظارتی و بازرسین آنها، مسئول ایمنی معدن و مسئول ایمنی شرکت البرز شرقی و مسئولین سابق این مجموعه اشاره کرد که باید در تحقیق و بررسی دستگاه قضا به آن توجه می‌شد، هر یک از این افراد دارای نقشی بودند که قطعاً با ادای درست وظیفه خود، می‌توانستیم شاهد وقوع این حادثه نباشیم.
هسته معدن بسیج دانشجویی استان سمنان، مطابق رسالت و تکلیف خود، خواستار برخورد قاطع و متناسب با ریشه این حوادث است. نکات مذکور، نتیجه بررسی‌های دقیق و کامل هسته معدن می‌باشد.
فلذا از حضرت‌عالی خواستاریم توجه و عنایت ویژه‌ای به این موضوع مبذول فرمایید؛ تا از حوادث آینده جلوگیری و با متخلفین و مقصرین با هر عنوان، مسئولیت و در هر سطح برخورد قاطعانه و بدون اغماض صورت پذیرد و مطابق با آنچه حضرت‌عالی وعده داده‌اید، منتظر حکم بازدارنده دستگاه قضا برای این پرونده هستیم.
از خدای متعال حسن انجام تکلیف و حسن عاقبت برای همه مسئولین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، خاصتاً حضرت‌عالی خواستاریم."
ساير حوزه ها
