به گزارش خبرنگار ماین نیوز، صنعت فولاد جهان در سال گذشته بیش از ۳/۳ میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای تولید کرد که بیش از ۲ میلیارد تن آن مربوط به چین بزرگترین تولیدکننده فولاد در جهان بود. با این حساب صنعت فولادسازی جزو آلاینده‌ترین صنایع جهان بوده و سهم بالایی در تولید گازهای گلخانه‌ای در بین صنایع مختلف دارد. با این وجود این صنعت طی سال‌های گذشته تلاش کرده تا با در پیش گرفتن رویکردی محیط زیستی، به سمت تبدیل شدن به صنعتی سبز پیش برود.
کاهش 30 درصدی تولید CO2 صنعت فولاد تا 2050شرکت مشاوره وود مکنزی اعلام کرده که انتشار دی اکسید کربن از صنعت فولاد جهان تا سال ۲۰۵۰ در مقایسه با سال گذشته ۳۰% کاهش خواهد یافت زیرا کارخانه‌های بیشتری به کوره‌های قوس الکتریکی روی می‌آورند که آلودگی کمتری دارند. در همین راستا حدود ۴۸% از فولاد خام جهان تا سال ۲۰۵۰ از طریق کوره‌های قوس الکتریکی تولید خواهد شد که این نرخ در سال ۲۰۲۱، ۳۰% بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود بخش آهن و فولاد در اوایل سال ۲۰۲۷ به رهبری اتحادیه اروپا، استفاده از هیدروژن را آغاز کند و ۱۰% از کل تولید فولاد تا سال ۲۰۲۵ بر پایه هیدروژن باشد.
از تلاش برای تولید فولاد سبز تا درخواست کمک از دولتدر تعدادی از کشورهای جهان نیز تلاش‌های جدی برای تولید فولاد سبز در جریان است، فولادی که به زبان ساده در فرآیند تولید آن کمترین میزان گاز گلخانه‌ای تولید خواهد شد و در نتیجه کمترین آسیب به محیط زیست وارد خواهد شد. به عنوان مثال در سوئد، مشارکتی به نام هایبریت بین چند شرکت در سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شده است. هدف فرآیند هایبریت جایگزینی زغال سنگ کک که بطور سنتی برای تولید فولاد بر پایه سنگ معدن استفاده می‌شود، با هیدروژن و برق تجدیدپذیر است. اگر هیدروژن نیز با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر ساخته شود، این فرآیند هیچگونه CO2 تولید نخواهد کرد.
حتی در اوکراین که درگیر جنگ با روسیه است، مدیرعامل شرکت مت‌اینوست بزرگترین فولادساز اوکراین گفته که این شرکت قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۵% و تا سال ۲۰۴۰ تا ۴۰% از تولید گازهای گلخانه‌ای خود بکاهد.
در هند نیز فولادسازان بزرگ این کشور برای دستیابی به اهداف کاهش تولید آلاینده‌های کربنی از دولت این کشور درخواست کمک‌های مالی و اقتصادی کرده‌اند. فولادسازان هندی به دنبال کاهش آلاینده‌ها به ۲/۴ تن CO2 در هر تن فولاد خام تا سال ۲۰۳۰ هستند. این نرخ در سال ۲۰۲۰، ۲/۶ تن بود.
توسعه سبز صنایع چین طی برنامه‌ای پنج سالهچین نیز به عنوان بزرگترین فولادساز جهان از این قافله عقب نمانده است. وزارت صنعت چین از یک برنامه پنج ساله (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵) با هدف توسعه سبز در بخش‌های صنعتی این کشور، کاهش انتشار کربن و آلاینده‌ها و ترویج صنایع نوظهور با هدف تحقق اهداف محیط زیستی تا سال ۲۰۳۰ رونمایی کرده است. چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ انتشار کربن خود را به اوج برساند و سپس تا سال ۲۰۶۰ "کربن خنثی" شود. گروه چینی بائووو استیل، بزرگترین فولادساز چین و جهان نیز شش برنامه را برای مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای اعلام کرده که عبارتند از: افزایش بهره‌وری انرژی کارخانه‌های کوره بلند موجود، کاهش شدت انتشار کربن از کوره‌های بلند تا ۳۰ درصد، دنبال کردن فولادسازی مبتنی بر هیدروژن، ارتقای فناوری در کوره‌های قوس الکتریکی، فزایش استفاده از فولاد بازیافتی و توسعه فناوری جذب کربن
سرمایه‌گذاری بیش از 200 میلیارد دلاری برای تولید کربن-صفربراساس مطالعه بلومبرگ، تولید فولاد حدود ۷% از انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان را به خود اختصاص می‌دهد و برای رفتن به سمت روش‌های تولید کربن-صفر، صنعت فولاد جهان باید ۲۱۵ تا ۲۷۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند. جالب اینجاست فولادی که تحت چنین سیستمی در نهایت ساخته خواهد شد، می‌تواند هزینه کمتری هم نسبت به قیمت‌های امروزی داشته باشد. دولت‌ها باید از این تغییر در صنعت فولاد حمایت کنند و قیمت‌های کربن یا یارانه‌ها تا ۱۴۵ دلار به ازای هر تن کربن دی اکسید نیاز است تا برای فازهای اولیه این تغییر در دهه آینده ایجاد انگیزه شود.
اما عملکرد صنعت فولادسازی ایران در زمینه حفاظت از محیط زیست چطور است و این صنعت چه برنامه‌هایی در این حوزه برای آینده دارد؟ شاید بررسی عملکرد شرکت فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگترین فولادساز ایران در زمینه حفاظت از محیط زیست بتواند امیدواری‌های زیادی را ایجاد کند.
سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری فولاد مبارکه در زمینه حفاظت از محیط زیستشرکت فولاد مبارکه اصفهان در طول سه دهه فعالیت خود، در کنار توسعه صنعتی و اقتصادی، توجه به محیط زیست و حراست از آب، خاک و هوا را در صدر کلیه اقدامات خود قرار داده و گام‌های مهمی را در حفاظت از طبیعت برداشته و بالغ بر یک میلیارد دلار در این زمینه هزینه کرده است.
از جمله دستاوردهای محیط زیستی فولاد مبارکه اصفهان می‌توان به دریافت اولین گواهینامه نظام مدیریت محیط‌زیست در میان واحدهای صنعتی کشور، دریافت گواهینامه مشارکت در برنامه کاهش گازهای گلخانه‌ای از طرف انجمن جهانی فولاد، اخذ بالاترین نشان جامعه مدیریت سبز اروپا و بنیاد جهانی انرژی، دریافت بالاترین نشان کیفیت و محیط‌زیست (نشان طلایی) از بنیاد بین‌المللی EFQM و دریافت تندیس زرین کیفیت و محیط زیست از سازمان بهره‌وری و تعالی سازمانی اشاره کرد.
علاوه بر این، پایش مستمر آلایندگی‌ها، استانداردسازی و تدوین دستورالعمل، کنترل عملیات در راستای کاهش انتشار آلاینده‌ها و پایش مستمر وضعیت آلایندگی هوا، کاهش مصرف آب، توسعه شبکه‌های آب و فاضلاب منطقه و تصفیه و بازچرخانی آب، از دیگر اقداماتی است که فولاد مبارکه اصفهان را در توجه به آلایندگی‌های خاک، آب‌وهوا در تراز جهانی و سرآمد کشور قرار داده و توانسته است رکورد کمترین حجم آب مصرفی به ازای هر تن تولید فولاد را در مقایسه با مصرف شرکت‌های بزرگ فولادساز جهان به خود اختصاص دهد.
در عین حال اگر بخواهیم به صورت جزئی‌تر به برخی از اقدامات و برنامه‌های محیط زیستی شرکت فولاد مبارکه اصفهان اشاره کنیم، می‌توانیم به مواردی مانند استفاده از فناوری‌های سازگار با محیط زیست مانند استفاده از روش احیا مستقیم برای تولید آهن اسفنجی، رصد آنلاین کلیه خروجی‌های فولاد مبارکه با دستگاه‌های سنجش کیفیت هوا توسط سازمان حفاظت محیط زیست، به حداقل رساندن گرد و غبار ناشی از فعالیت‌های فولادسازی، کاهش میزان مصرف آب و کاهش هدررفت آب مصرفی، ایجاد فضای سبز از طریق کاشت گونه‌های کم‌آب‌بر، مدیریت سرباره‌های حاصل از تولید فولاد، پروژه احداث نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 540 مگاواتی و تلاش برای راه‌اندازی فاز دوم سیستم پایش لحظه‌ای سنجش کیفیت هوا به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد.
برداشت فولاد مبارکه از زاینده‌رود صفر میشودمدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط زیست شرکت فولاد مبارکه مدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست شرکت فولاد مبارکه اصفهان توضیح داد: فولاد مبارکه به صورت مداوم در حال رصد فناوری‌های جدید و موثر برای کاهش آلودگی آب، هوا و خاک است و از آنها بهره می‌گیرد. در همین زمینه برای به حداقل رساندن گردوغبار ناشی از فعالیت‌های فولادسازی، طرح جدیدی را به کمک مشاوران خبره و استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای به‌روزرسانی وضعیت موجود در دستورکار قرار داده‌ایم؛ بنابراین هر آنچه منجر به آلودگی محیط زیست شود از طریق روش‌های مختلف در فولاد مبارکه خنثی می‌شود و به موادی بی‌خطر و قابل رهاسازی در محیط‌زیست تبدیل می‌شود.
حسین مدرسی‌فر افزود: میزان برداشت فولاد مبارکه از آب زاینده‌رود، کمتر از یک درصد (حدود 0.7%) میزان آب کل این رودخانه است. در حقیقت فولاد مبارکه آب موردنیاز خود برای تولید را توسط تصفیه پساب شهرهای اطراف خود و بازچرخانی آن تا 8 بار تأمین می‌کند. به بیان دیگر، این شرکت قطره‌ای آب هدر نمی‌دهد. ضمن اینکه با اجرای پروژه‌های متعدد زیست محیطی فولاد مبارکه برای کاهش میزان مصرف آب در فرایند تولید، قطعا طی سال‌های آینده، میزان برداشت آب این شرکت از زاینده‌رود به صفر خواهد رسید.
وی همچنین با اشاره به مدیریت سرباره‌های حاصل از تولید فولاد گفت: 90% از پسماند فولادسازان را سرباره تشکیل می‌دهد که در حال حاضر سرباره‌ها در دنیا یک محصول تجاری به حساب می‌آیند که فولاد مبارکه نیز برنامه‌هایی جهت استفاده از این سرباره‌ها برای جاده‌سازی، تولید سیمان، بیابان‌زدایی و کاهش میزان گردوغبار با مجوز سازمان محیط‌زیست در آینده‌ای نزدیک دارد.
مواردی که در بالا به آنها اشاره شد تنها بخشی از فعالیت‌های محیط زیستی بزرگترین فولادساز ایران است که شاید این فعالیت‌ها به دلیل توجه عمومی به فعالیت‌های اقتصادی، صنعتی و تولید این شرکت کمتر مورد توجه قرار گرفته باشند اما باید بدانیم که محیط زیست مهمترین داشته بشریت است که اگر از دست برود دیگر هیچ چیز نخواهیم داشت و به همین دلیل حفاظت از محیط زیست در کنار فعالیت‌های تولیدی مهمترین وظیفه همه بنگاه‌های تولیدی و صنعتی ایران و جهان است.
گزارش از محمدجواد به‌آبادی
فولاد
