به یاد اولین مرد ایرانی پولادین
گروه صنایع معدنی
>فولاد
- خبر بسیار كوتاه بود، دكتر امیرعلی شیبانی بنیان‌گذار و اولین مدیرعامل صنعت ذوب‌آهن ایران در سن 92 سالگی در تاریخ هفتم آذر ماه 93 دیده از جهان فرو بست و به دیار باقی شتافت.
شایسته است جهت ادای دین و بزرگداشت این بزرگمرد كه خدمات شایانی به صنعت و معدن كشورمان نموده چند سطری بنویسم.دكتر شیبانی در سال 1301 در شهر بیرجند در جنوب خراسان متولد شد و پس از تحصیلات ابتدایی و اخذ دیپلم، در رشته معدن در دانشكده فنی دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و در تمام سال‌های تحصیل همواره با شایستگی مقام اول را کسب می‌کرد و پس از اخذ لیسانس از دانشگاه تهران، موفق به دریافت بورس خارج از کشور شد و از دانشگاه اوکلاهاما فوق لیسانس و از دانشگاه هاروارد موفق به اخذ درجه مهندس عالی دكترا شد.
پس از بازگشت به ایران مدتی در بخش خصوصی و دولتی به كارهای اجرایی پرداخت و در دانشگاه تهران به‌عنوان دانشیار مشغول به‌كار شد.صنعت معدن در دوره‌ای وارد كشور شد که كشور ما كاملا متکی بر كشاورزی و دارای نرخ بی‌سوادی بالای 80درصد بود و تخصص فنی در هیچ رده‌ای جایگاه ویژه‌ای نداشت، به عبارتی ایجاد كوچك‌ترین ساخت و تجهیزات صنعتی، فلزی و برقی با مشکلات عدیده‌ای مواجه بود.
طبعا در این شرایط، ورود صنعت ذوب‌آهن كه در آن دوره جزو صنایع پیچیده و مدرن محسوب می‌شد، كار سختی به‌شمار می‌رفت. از این رو در مذاكره با روس‌ها سه شرط قرار دادند: اول اینكه مواد اولیه معدنی مورد نیاز از داخل كشور تامین شود كه بر این اساس بزرگ‌ترین عملیات اكتشافات به منظور شناسایی پتانسیل‌های سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، منگنز و... آغاز شد که هنوز بعد از گذشت 40 سال، اكتشافات آن دوره به‌عنوان مرجع مهم اكتشافات بعدی محسوب می‌شود. شرط دوم تربیت نیروی متخصص ایرانی به منظور فراگیری دانش ذوب‌آهن و معدن درتمامی سطوح از استادكار گرفته تا مهندسان طراحی معدن بود.
به این منظور حدود 500نفر از جوانان ایران در سه حوزه معدن، ذوب‌آهن و ماشین‌سازی به كشور روسیه عزیمت کردند و به‌طور متوسط دو سال مجاور صنایع و معادن روسیه سكونت و همانند كارگران روس كار كردند و به‌صورت عملی آموزش دیدند که این تعداد تا ده‌ها سال بعد به‌عنوان زبده‌ترین نیروهای بخش معدن و ذوب‌آهن به‌شمار می‌آمدند. و شرط سوم، طراحی، انتقال، نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات معدنی و صنعتی در كشورمان به همراه تعهد به بومی‌سازی و ساخت داخلی کردن این تجهیزات بود كه بر این اساس ماشین‌سازی اراك با هدف ساخت ماشین‌آلات ایجاد شد.
برنامه‌ریزی فولاد در دوره مدیریت دكتر شیبانی، بسیار دقیق و بدون وقفه به پیش می‌رفت و ظرف مدت كمتر از پنج سال به موازات احداث كارخانه ذوب‌آهن اصفهان، معادن وابسته به فولاد، اكتشاف و تجهیز شدند که معادن سنگ‌آهن ایران مرکزی در بافق، زغال‌سنگ كرمان، زغال‌سنگ البرز غربی، زغال‌سنگ البرز شرقی، زغال‌سنگ البرز مركزی و... میراث آن دوره است.
در حقیقت دكتر شیبانی برای اولین بار معدنكاری مدرن را در كشور ما بنیان نهاد.ظرفیت تولید ذوب‌آهن اصفهان در فاز اول آن دوره 900هزار تن در سال بود كه بر‌اساس توافق‌های انجام شده در سال 1354 قرار بود در فاز دوم ظرفیت تولید ذوب‌آهن به 9/1میلیون تن برسد و در فاز سوم که قرار بود در دهه 60 اجرا شود، این ظرفیت به 4/5 میلیون تن و تولید زغال‌سنگ نیز به 8 میلیون تن برسد.
دوستان قدیمی معدنی و ذوب‌آهن خاطرات زیادی از ایشان دارند كه هر کدام در حقیقت یك درس مدیریتی است و در پایان این یادداشت، خاطره‌ای را از مهندس خلیل راستار اولین مدیرعامل شركت سنگ‌آهن مركزی بافق نقل می‌كنم:زمانی كه معدن سنگ‌آهن بافق، اكتشاف و تجهیز می‌شد، نیروی بومی مورد‌نیاز در منطقه وجود نداشت و طبعا نیروی كارگری، استادكاری و كارگر فنی را از كل ایران جذب می‌كردیم كه عمده آنها بی‌سواد بودند، ازاین رو در كنار كار، کلاس‌های سوادآموزی دایر می‌كردیم و همچنین دوره‌های مختلف آموزش برق‌كاری، جوشكاری، آهنگری و... برای آنها می‌گذاشتیم، این دوره‌ها دو ساله بود و پس از طی دوره به آنها گواهی‌نامه مربوطه داده می‌شد، البته بخش قابل‌توجهی از كارگران پس از كسب مهارت‌های لازم دلتنگی کرده و به شهرستان‌های خود برمی‌گشتند و در شهر خود كارگاهی ایجاد کرده و كارفرمای خویش می‌شدند.
در یكی از بازدیدهای دكتر شیبانی این موضوع را با ایشان مطرح و تقاضا كردم تدبیری اندیشه شود تا نیروهای فنی و آموزش‌دیده به راحتی نتوانند شركت را ترك كنند اما ایشان در جواب به من گفتند: «یكی از اهداف مهم احداث صنعت ذوب‌آهن در ایران اشاعه تخصص‌های فنی در سراسر كشور است، بنابراین به هیچ وجه مانع رفتن آنها نشده و به جای آنها افراد جدید استخدام کرده و آموزش داده شود.»
سعید صمدی
مدیر اسبق معادن گل‌گهر
تاریخ انتشار : شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۱۷
کد مطلب: 17382
فولاد
